Hoe gaat uw organisatie om met ongewenste omgangsvormen en integriteit?

In het kort: omgaan met ongewenste omgangsvormen en integriteit

• Een veilige en prettige werkomgeving verhoogt productiviteit en werkplezier.

• Ongewenste omgangsvormen (zoals intimidatie, pesten, agressie en discriminatie) schaden zowel medewerkers als de organisatie.

• Gevolgen voor organisaties zijn o.a. ziekteverzuim, personeelsverloop, verminderde samenwerking en reputatieschade.

• De Arbowet verplicht organisaties om beleid te voeren tegen psychosociale arbeidsbelasting en bij meer dan 50 medewerkers een vertrouwenspersoon aan te stellen.

• Integriteit betekent handelen naar normen en waarden; zowel werkgevers als werknemers moeten dit naleven.

• Voorbeelden van integriteitsschendingen zijn fraude, diefstal, misbruik van middelen en machtsmisbruik.

• De Wet Bescherming Klokkenluiders verplicht organisaties met meer dan 50 werknemers tot een integriteitsbeleid en een interne meldregeling.

• Een (externe) vertrouwenspersoon ondersteunt medewerkers bij het melden van misstanden en bevordert een veilige cultuur.

• Het aanstellen van een vertrouwenspersoon, ook in kleinere organisaties, wordt sterk aangeraden.

• Partners in Vertrouwen biedt ondersteuning bij beleid en de inzet van een vertrouwenspersoon.

Een werkomgeving waar werknemers zich prettig en veilig voelen zorgt volgens diverse onderzoeken voor een hogere productiviteit en een betere flexibiliteit. Bij een prettige werkomgeving hoort ook een gedrag waar alle medewerkers zich in kunnen vinden. Ongepast gedrag kan de sfeer op een afdeling dermate negatief beïnvloeden dat het plezier van de medewerkers in het werk sterk afneemt. Iets wat je als werkgever graag wilt voorkomen maar vaak pas herkent is als het al te laat is. Het bespreekbaar maken van ongewenste omgangsvormen op het werk is essentieel om een open en veilige werksfeer te behouden.

Steeds vaker verschijnen er artikelen in het nieuws over ongewenste omgangsvormen op het werk. Overal waar mensen met elkaar in contact zijn, kunnen spanning voorkomen in de omgang. De beleving van gewenste en ongewenste omgang is voor iedereen verschillend en iedereen bepaalt zelf of er een grens overschreden wordt of niet. Voorbeelden van  omgangsvormen op het werk  kunnen variëren van subtiele uitsluitingen tot openlijke intimidatie, waarbij grenzen vaak onduidelijk zijn.

“16% van de Nederlandse werknemers geeft aan te maken te hebben met ongewenst gedrag van collega’s”

Onder ongewenst gedrag verstaan we (seksuele) Intimidatie, agressie, pesten en discriminatie. Dit is niet alleen schadelijk voor de medewerkers die daar mee te maken hebben gekregen, het is ook schadelijk voor de organisatie zelf. Denk daarbij aan de kosten van ziekteverzuim, onnodig personeelsverloop en reputatieschade. Ongewenst gedrag in organisaties kan leiden tot langdurige uitval van personeel en verstoring van samenwerking tussen teams.

De Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet) schrijft dan ook voor dat een organisatie adequaat beleid moet ontwikkelen op ongewenst gedrag om op die manier een veilige werkomgeving te kunnen bieden aan medewerkers. Als er meer dan 50 medewerkers zijn, wordt er verwacht dat er een Vertrouwenspersoon is. Volgens de  ongewenst gedrag arbowet moet elke organisatie risico’s op psychosociale arbeidsbelasting actief beheersen.

Daarnaast heeft elke organisatie te maken met integriteit. Het woord integriteit is vaak terug te vinden in diverse functieomschrijvingen bij organisaties, maar het is niet altijd even duidelijk wat daar dan precies onder valt. Onder integriteit verstaan we het handelen naar eer en geweten, in overeenstemming met de geldende normen en waarden. Integriteit is niet alleen een eigenschap die een organisatie van haar werknemers mag verwachten, werknemers mogen dit ook van hun werkgever verwachten. Een goede werkgever vertrouwt haar werknemers en goede werknemers geven dat vertrouwen terug. Hiermee wordt de meest prettige werksfeer gecreëerd, zeker als het duidelijk is waar men terecht kan indien men vermoedt dat er iets niet in de haak is. Denk hierbij o.a. aan fraude, diefstal, misbruik van bedrijfsmiddelen, ongewenste nevenactiviteiten of machtsmisbruik. Een vertrouwenspersoon integriteit en ongewenste omgangsvormen kan medewerkers begeleiden bij het melden van misstanden of ethische dilemma’s.

“Integriteit is het goede doen, ook als niemand kijkt.”

Dit kan op individueel niveau gebeuren of delen van de organisatie raken en daarmee klanten, medewerkers of burgers beschadigen. Dit zijn misstanden die zeer schadelijk kunnen zijn voor de organisatie. De gevolgen kunnen echter ook de maatschappij raken en dan is er sprake van een maatschappelijk misstand. De Wet Bescherming van Klokkenluiders stelt dat organisaties met meer dan 50 werknemers verplicht zijn een integriteitsbeleid te hebben met een interne meldregeling. De Vertrouwenspersoon maakt hier een onderdeel van uit. Het inschakelen van een  vertrouwenspersoon ongewenste omgangsvormen bevordert een cultuur waarin medewerkers zich veilig voelen om problemen te melden.

Hoewel het wettelijk nog niet verplicht is om een Vertrouwenspersoon te hebben is het aan te raden om een Vertrouwenspersoon aan te stellen ten behoeve van de medewerkers, die zowel deskundig is op het gebied van ongewenste omgangsvormen als integriteit. Ook in kleinere organisaties. Een extern vertrouwenspersoon kan voor zowel grote als kleine organisaties een goede oplossing zijn. Zeker bij ongewenste omgangsvormen werk kan een externe vertrouwenspersoon een neutrale en deskundige gesprekspartner bieden.

Veelgestelde vragen

Wat zijn voorbeelden van ongewenste omgangsvormen op het werk?

Dit varieert van subtiele vormen van uitsluiting tot openlijke intimidatie, pesten, agressie en discriminatie. De beleving verschilt per persoon: wat voor de een acceptabel is, kan voor de ander grensoverschrijdend zijn.

Wat schrijft de Arbowet voor over ongewenste omgangsvormen?

Werkgevers moeten risico’s op psychosociale arbeidsbelasting actief beheersen. Bij organisaties met meer dan 50 medewerkers wordt verwacht dat er een vertrouwenspersoon aanwezig is.

Wat houdt integriteit in binnen een organisatie?

Integriteit betekent handelen naar eer en geweten, volgens de geldende normen en waarden. Het gaat om vertrouwen, eerlijkheid en correct gedrag, zowel van werknemers als van werkgevers.

Waarom is een vertrouwenspersoon belangrijk?

Een vertrouwenspersoon biedt medewerkers een veilige plek om misstanden of dilemma’s te bespreken. Dit bevordert een open cultuur en voorkomt dat problemen escaleren.

Is het verplicht om een vertrouwenspersoon aan te stellen?

Wettelijk is dit (nog) niet verplicht, maar het wordt sterk aanbevolen. Bij meer dan 50 medewerkers is het in de praktijk een vereiste. Ook kleinere organisaties kunnen baat hebben bij een (externe) vertrouwenspersoon.